หน้าฝน (พฤษภาคม–กันยายน) เป็นช่วงที่ยุงลายขยายพันธุ์รวดเร็ว ส่งผลให้เกิดการระบาดของไข้เลือดออกอย่างชัดเจน สถานการณ์ในไทยมักพุ่งสูงทุก 2–3 ปี โดยเฉพาะในปีที่ฝนหนักหรือมีปรากฏการณ์อีลนีโญ
ทำความรู้จัก “ไข้เลือดออก”
- เกิดจากไวรัสเดงกี (DENV 1–4) ถ่ายทอดจากยุงลายเพศเมีย Aedes aegypti หรือ Aedes albopictus
- ระยะฟักเชื้อ 3–14 วัน (เฉลี่ย 4–7 วัน) หลังถูกยุงกัดแล้วมีอาการไข้ ปวดศีรษะ ปวดกล้ามเนื้อ และผื่นแดงบนผิวหนัง
อาการแบ่งเป็น 3 ระยะหลัก:
- ระยะแท้จริง (2–7 วัน): มีไข้สูง ปวดหลังตา คลื่นไส้ อาเจียน และอาจมีจุดเลือดออกตามผิวหนัง
- ระยะวิกฤติ (24–48 ชม.): ไข้ลด แต่เสี่ยงช็อก มีเลือดออก มือเท้าเย็น ความดันต่ำ ซึมลง
- ระยะฟื้นตัว (2–48 ชม. หลังไข้ลด): เริ่มดีขึ้น มีผื่นคัน ตับ, ปัสสาวะกลับมา
💉 การรักษาไข้เลือดออกเป็นอย่างไร?
- ไม่มียารักษาไวรัสโดยตรง การดูแลรักษาจึงมุ่ง “ประคับประคองอาการ” เช่น ลดไข้ ดื่มน้ำมากๆ
- ใช้ พาราเซตามอล (Acetaminophen) เท่านั้น ห้ามใช้ NSAIDs หรือ Aspirin เพราะอาจทำให้เลือดออกง่ายขึ้น
- เช็ดตัวด้วยน้ำอุ่น เพื่อช่วยลดไข้ ประคบบริเวณข้อพับและซอกคอ
- ดื่มน้ำ/น้ำเกลือแร่/ORS และพักผ่อน อาหารควรเป็นแบบอ่อน ย่อยง่าย
หากเข้าระยะวิกฤติ เช่น มีอาการช็อก เหงื่อออกเย็น มือเท้าเย็น ปัสสาวะน้อย ซึม ควรรีบพบแพทย์ทันที
🛡️ ดูแลตัวเองช่วงหน้าฝน ให้ปลอดไข้เลือดออก
1. ป้องกันไม่ให้ถูกยุงกัด
- สวมเสื้อแขนยาว กางเกงขายาว สีอ่อน
- ใช้ มุ้งลวด หรือ มุ้งกันยุง ขณะนอน
- ทายากันยุงที่มี DEET (≤ 30% สำหรับผู้ใหญ่, ≤ 10% สำหรับเด็ก)
2. กำจัดแหล่งเพาะพันธุ์ยุง
- ปิดภาชนะเก็บน้ำให้แน่น เปลี่ยนถ่ายน้ำในแจกัน/จานรองกระถางสัปดาห์ละครั้ง
- ใส่ทรายอะเบทหรือใช้สารเคมีควบคุมลูกน้ำตามภาชนะขังน้ำ
- กำจัดขยะหรือภาชนะเก่าที่มีน้ำขัง เช่น ขวด, ยางรถยนต์
3. ตรวจสุขภาพและรับวัคซีน
- วัคซีนใหม่ป้องกันไวรัสเดงกีได้ครอบคลุมทั้ง 4 สายพันธุ์ (เช่น Qdenga) เหมาะกับเด็ก ≥ 4 ปี และผู้ใหญ่
- สำหรับวัคซีน Dengvaxia เหมาะเฉพาะผู้ที่เคยติดเชื้อเดงกีมาก่อน และจำเป็นต้องตรวจเลือดก่อนฉีด
สรุป
- พื้นฐานสำคัญที่สุดคือ ป้องกันไม่ให้ถูกยุงกัด และกำจัดแหล่งน้ำขัง
- เมื่อมีอาการไข้เลือดออก ดูแลตามอาการ เช่น เช็ดตัว ดื่มน้ำ พาราเซตามอล และสังเกตอาการระยะวิกฤติ
- วัคซีนใหม่สามารถช่วยลดความเสี่ยงและความร้ายแรงของโรคได้ (เฉพาะบางกลุ่ม)
LINE Connect สแกนเพิ่มเพื่อนกับเราทางไลน์